فهرست مطالب
دیابت در کودکان چه علائمی دارد + نحوه درمان
دیابت یک نوع بیماری است که در آن استفاده بدن از انسولین، تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. کودکان زمانی به دیابت مبتلا می‌شوند که عدم تولید انسولین در بدن توسط لوزالمعده صورت گیرد. کودکان نیز مانند بزرگسالان ممکن است به دو نوع دیابت یعنی دیابت نوع 1 و یا دیابت نوع 2 مبتلا شوند. به علاوه بروز هر یک از انواع دیابت در کودکان نیز علائمی را به همراه دارد. از جمله شایع‌ترین بیماری‌های مزمن کودکان می‌توان به دیابت نوع 1 اشاره کرد؛ علت بروز این بیماری نیز تخریب سلول‌های بتا پانکراس و در نتیجه از بین رفتن تولید انسولین در بدن است.
هدف ما از نوشتن این مقاله معرفی علائم دیابت در کودکان و بررسی نحوه درمان آن است؛ پس اگر می‌خواهید بدانید که دیابت در کودکان چگونه ایجاد می‌شود و همچنین درمان آن به چه ترتیبی است، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
علائم دیابت در کودکان
علائم دیابت در کودکان بسته به نوع آن متفاوت است. به‌طورکلی در کودکی که به دیابت نوع 1 مبتلا شده باشد، علائمی مانند احساس تشنگی زیاد و متعاقباً دفع ادرار غیر طبیعی، تار شدن دید، احساس گرسنگی و همچنین زودرنج شدن، مشاهده می‌شود.کودکی که به دیابت نوع 2 مبتلا باشد نیز علائمی همچون احساس خستگی، ضعیف شدن بینایی، شب‌ادراری، کاهش وزن غیرطبیعی، خارش در ناحیه تناسلی و اطراف آن یا طولانی شدن بهبود زخم را به همراه دارد.
کتواسیدوز دیابتی در کودکان
یکی از عارضه‌های جدی دیابت، کتواسیدوز دیابتی است که ممکن است منجر به اغماء و یا حتی مرگ شود. هنگامی که سلول‌های بدن قادر به تولید انرژی از سوختن گلوکز، نباشد؛ ناگزیر از چربی‌ها استفاده می‌شود و این روند نیز منجر به تولید اجسام کتونی می‌شود.
چنانچه بدن با فقدان انسولین مواجه باشد، موجب رسوب کتون در خون شده و مقداری از آنها توسط ادرار دفع خواهد شد.
درصورتی‌که مواد کتونی در ادرار وجود داشته باشد، یک علامت هشدار به‌حساب می‌آید و گویای این است که دیابت از کنترل خارج شده و وضعیت بدن در حال بدتر شدن است. خوب است بدانید که تجمع زیاد کتون‌ها نیز برای بدن مضر است و باعث ایجاد مسمومیت می‌شود. اگر مقدار زیادی کتون در بدن جمع شود موجب ایجاد کتواسیدوز دیابتی می‌شود.
همهٔ بیماران دیابتی ممکن است به کتواسیدوز دیابتی مبتلا شوند؛ اما بایستی بدانید که کتواسیدوز دیابتی در مبتلایان به دیابت نوع دو کم‌تر دیده می‌شود. در حقیقت می‌توان گفت که کتواسیدوز اغلب مختص مبتلایان به دیابت نوع یک است. بااین‌حال امکان بروزعارضه وخیمی دیگری به نام «اغمای هایپراسمولار» نیز در بعضی از مبتلایان به دیابت نوع ۲ وجود دارد؛ در چنین وضعیتی سطح قند خون افزایش یافته و در نتیجه بدن سعی می‌کند مقادیر اضافه قند را از طریق ادرار دفع کند، مسلماً دفع این میزان از قند موجب می‌شود تا بدن حجم زیادی از آب خود را از دست داده و نهایتا ممکن است منجر به اغما و یا مرگ بیمار بشود.
علت بروز دیابت در کودکان
به‌طورکلی دو علت اصلی وجود دارد که می‌توان از آنها به‌عنوان دلایل بروز دیابت در کودکان یاد کرد. این دو علت شامل عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی می‌شود.
عوامل ژنتیکی
چنانچه بستگان درجه‌یک کودک به بیماری دیابت مبتلا باشند، احتمال بروز این بیماری نیز از لحاظ ژنتیکی، در کودک افزایش می‌یابد.
عوامل محیطی
به‌طورکلی عوامل محیطی تأثیرگذار در مبتلا شدن کودکان به دیابت شامل موارد زیر می‌شود:
- برخی از عفونت‌های ویروسی همچون آنتروویروس‌ها.
- نوع تغذیه یکی از عوامل مهمی به‌حساب می‌آید که هم در کودکان و هم در بزرگسالان نقش بسیار مهمی در بروز دیابت دارد. به‌عنوان‌مثال کودکانی که در ماه‌های اول تولد، از شیر گاو تغذیه شده باشند، بیشتر از سایر کودکان در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار می‌گیرند.
- چاقی
- کمبود ویتامین D
- شرایط مادر در زمان بارداری مانند سن، تغذیه و مسمومیت بارداری
نحوه درمان دیابت در کودکان
پس از شناخت علائم دیابت در کودکان و نوجوانان، نوبت به نحوه درمان آن می‌رسد. والدین می‌توانند با روش‌هایی متعدد بسیاری، اقدام به درمان دیابت کودک خود نمایند؛ شیوه های متنوع بسیاری برای انجام این کار وجود دارد. با ما همراه باشید تا در ادامه چند نمونه از مهمترین و موثرترین روش‌های درمان دیابت در کودکان را مورد بررسی قرار دهیم.
دریافت انسولین
یکی از مهمترین روش‌های درمان دیابت، دریافت انسولین است. دریافت انواع مختلف انسولین مانند انسولین کوتاه اثر، انسولین با اثر طولانی‌مدت و انسولین با اثر متوسط از گزینه‌های موثر در درمان دیابت محسوب می شود.
رعایت رژیم غذایی سالم
یکی دیگر از روش‌های درمان دیابت در کودکان که می‌توان آن را به عنوان مهمترین روش نیز به‌حساب آورد؛ پیروی از یک رژیم غذایی سالم تحت نظر پزشک متخصص است. البته این رژیم غذایی طوری نیست که کودک مجبور باشد تا پایان عمر، آن را رعایت کند. در چنین رژیمی معمولا توصیه می‌شود که اغلب میوه و سبزیجات مصرف شود و در کنار آن نیز از سرخ‌کردنی‌ها به مقدار بسیار کم استفاده شود.
جالب است بدانید که در رژیم غذایی درمان دیابت نوع یک در کودکان، متخصص اطفال و تغذیه تاکید دارند که فرآورده‌های حیوانی و شیرینی بسیار کم مصرف شود. البته نگران این موضوع نباشید که مصرف خوراکی‌های مذکور به طور کامل قطع شود، بلکه کودک هرچند وقت یک‌بار می‌تواند از آنها استفاده نماید.
ورزش
ورزش جزو آن دسته از عواملی است که یکی از روش‌های بسیار مهم برای درمان اکثر بیماری‌ها از جمله دیابت در کودکان به شمار می‌رود. دقت داشته باشید که شروع به‌موقع ورزش، از موارد مهم در کنترل و بهبود دیابت نوع ۲ به حساب می‌آید. درحقیقت اگر ورزش را در مراحل اولیه دیابت و قبل از نیاز به تجویز دارو شروع کنید، اثرات آن را به‌وضوح در بهبود کنترل دیابت خواهید دید. انجام ورزش‌های هوازی به مدت ۳۰ دقیقه و حداقل ۴ الی ۵ روز در طول هفته برای درمان دیابت در کودکان بسیار مفید خواهد بود.
نظارت مداوم
اگر بخواهیم نوین‌ترین روش برای نظارت بر قند خون که در روند درمان دیابت نوع یک مورداستفاده قرار می‌گیرد را به شما معرفی کنیم، باید بگوییم که آن نظارت مداوم بر گلوکز در کودکان است. چنین روشی اغلب برای افرادی مفید خواهد بود که معمولاً علائم هشداردهنده هیپوگلایسمی ندارند. در نظارت پیوسته بر گلوکز از سوزن نازک در زیر پوست استفاده می‌شود که به‌صورت دقیق میزان گلوکز را در هر یک دقیقه ارزیابی می‌کند. البته توجه داشته باشید که تا به حال این روش برای درمان دیابت نوع یک در کودکان، به‌عنوان روشی استاندارد و دقیق برای ارزیابی میزان قند خون معرفی نشده است؛ بلکه یک روش کمکی برای درمان دیابت نوع یک در کودکان به‌حساب می‌آید، اما جایگزین نظارت مداوم بر قند خون نیست.
درمان دیابت در کودکان با طب سنتی
جالب است بدانید که طب سنتی نیز داروهای گیاهی مؤثری برای کاهش قند خون دارد. توصیه می‌شود که از صرف همزمان آنها با داروهای شیمیایی اجتناب نمایید، زیرا احتمال کاهش بیش‌ازحد قند خون و یا تداخل دارویی وجود دارد. از انواع دمنوش گیاهی که برای درمان دیابت کودکان موثر هستند، می‌توان دمنوش گیاه کلپوره، دمنوش نعنا، دمنوش گیاه پونه کوهی، دمنوش گیاه بوقناق، دمنوش گیاه گزنه، دمنوش گیاه مریم گلی، دمنوش برگ گیاه قره قاط و دمنوش برگ درخت گردو را نام برد.
علاوه بر این، مصرف روزانه سیر، خیار تلخ، تخم شنبلیله و یا هندوانه ابوجهل نیز می‌تواند تاثیر فوق العاده‌ای در درمان دیابت داشته باشد.
نکته: بر اساس تحقیقات انجام شده ثابت شده است که استفاده از طب سوزنی می‌تواند اثرات مفید بسیاری در زمینه کاهش طولانی‌مدت قند خون، داشته باشد.
کلام آخر
در نهایت باید بگوییم که هر کودکی با علائم و نشانه‌های دیابت، بایستی برای غربالگری به پزشک مراجعه نماید. غربالگری می‌تواند شامل آزمایش ادرار برای بررسی میزان قند در ادرار و یا آزمایش قند خون با گلوکومتر به منظور بررسی سطح گلوکز خون باشد. توجه داشته باشید که چنانچه کودک مواردی مانند سابقه خانوادگی ابتلا دیابت نوع ۱ یا ۲، چاقی، نژاد سیاه‌پوست یا آسیایی و یا شواهدی از مقاومت به انسولین مانند آکانتوز نیگریکانس را داشته باشد؛ بایستی در اولین فرصت توسط پزشک متخصص غدد کودکان مورد معاینه قرار گیرد.
معمولا دیابت در کودکان با رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و همچنین داروها قابل کنترل است. اگر این بیماری متابولیک به‌درستی کنترل شود، کودکان مبتلا به آن زندگی کامل و سالمی خواهند داشت. ما در این مقاله سعی کردیم تا هر آنچه را که بایستی در مورد علائم دیابت در کودکان زیر 5 سال و همچنین روش‌هایی برای درمان آن بدانید، به شما ارائه دهیم. امیدواریم که مطالب این مقاله برای شما مفید بوده باشد.
سوالات متداول
1- نحوه درمان دیابت نوع یک در کودکان شامل چه مواردی می‌شود؟
نحوه درمان دیابت نوع یک در کودکان شامل تزریق روزانه انسولین، پایش مکرر قند خون ناشتا و غیر ناشتا با دستگاه گلوکومتر، ورزش منظم و خوردن غذاهای سالم می‌شود.
2-نحوه صحیح تشخیص دیابت نوع 1 و نوع 2 در کودکان به چه صورت است؟
برای تشخیص صحیح این بیماری در کودکان، پزشک آزمایشاتی مانند آزمایش قند خون تصادفی با دستگاه گلوکومتر، آزمایش قند ناشتا در کودکان، تست هموگلوبین گلیکوزیله (A1C) و همچنین گرفتن نمونه خون پس از ناشتا بودن را درخواست می‌کند.
3-چگونه می‌توان از پیشگیری دیابت نوع 2 در کودکان جلوگیری کرد؟
با رعایت اقداماتی همچون حفظ یک وزن متعادل، داشتن فعالیت بدنی و محدودکردن مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین تا حد قابل توجهی می‌توان از دیابت نوع 2 پیشگیری کرد.
